Mijn vogelblog

Boomvalken op kunstnesten

gepubliceerd: 16-8-2016 - gewijzigd: 28-5-2022 - versie: 6.1

Leiden is ontzettend blij met het geslaagde broedgeval van de plaatselijke Boomvalken op een van de drie nieuwe kunstnesten aan de Wassenaarseweg. Er werden daarop twee jongen grootgebracht.
Hoe bijzonder is dat eigenlijk, vroeg ik mij af?

Minder dan het lijkt. In 1916 werd er namelijk al een Boomvalkhorst handmatig verplaatst. En in ‘Het Vogeljaar’ van 1967 wordt verhaald dat er in Den Haag in 1964 kunstnesten werden geplaatst voor deze, toen nog niet zo zeldzame, valkensoort. Op de desbetreffende locaties, Solleveld en Ockenrode, waren de broedpogingen al direct succesvol, getuige ook deze foto van Martin Lok van het eerste broedsel op het eerste kunstnest in Ockenrode.

 

In de jaren erna komen er ook meldingen van geslaagde broedgevallen op kunstnesten uit andere delen van Nederland.
Zo meldt bijvoorbeeld de Vogelwerkgroep IJmuiden geslaagde broedsels in zowel 1980 als in 1981 op een kunstnest in Midden Heerenduinen, met respectievelijk drie en twee jongen.
De Vogelwerkgroep Beemster heeft het voor 1981 over twee bezette kunstnesten in hoogspanningsmasten.

Ook in deze eeuw worden er regelmatig kunstnesten geplaatst, meestal ter vervanging van uit de boom gewaaide nesten of ter verkrijging van een kapvergunning van nesthoudende bomen. Dat gebeurde van Drenthe tot Limburg en van Almere tot Zoetermeer.

Kunstnest model Arcadis - foto Gemeente Den Haag

De drie kunstnesten die in 2015 in Den Haag werden opgehangen en de drie die in 2016 volgden, bleven echter allemaal onbezet. Kennelijk is het ontwerp van Gré ter Woord, waarvoor Leiden heeft gekozen, aantrekkelijker voor de Boomvalken dan de gevulde Haagse fruitschalen (foto rechts). Daar kan Arcadis (de bedenker van die Haagse nesten) van leren.

 

 

 

 

Opgevuld kunstnest model Regelink 

Voor het broedseizoen 2020 heeft Regelink Ecologie & Landschap deze "bollenmand"  hier en daar in Den Haag opgehangen, als onderdeel van het Gemeentelijk Populierenvervangingsplan 2019/2020. Het model wordt - volgens Regelink - in Duitsland al jaren gebruikt, door zowel de Zwarte Kraai, als aansluitend de Boomvalk. Hij is van huis uit veel te diep, maar dat is verholpen door hem half of bijna helemaal te vullen met allerhande materiaal (foto links). Regelink test met deze proefplaatsingen uit of - net als in Duitsland gebeurt - ook hier de Zwarte Kraai de mand zal gaan gebruiken als basis voor zijn nest en de mand verder zal aankleden. Na die upgrade zou hij dan geschikt moeten zijn voor de Boomvalk. Waarom ze niet hebben gekozen voor een minder diepe standaard mand is niet mij niet duidelijk geworden. Een kwestie van aanbod misschien.

Je kunt je afvragen of het logisch is dat er na zesenvijftig jaar ervaring met kunstnesten nog provinciale projectsubsidie wordt besteed aan dit soort proefnemingen. Maar kennelijk heeft de opgebouwde kennis nog niet geresulteerd in "het ultieme Boomvalkenkunstnest".

Hier wat input om zover te komen:

 

Nest

Bron

Boomvalk
  • Aantal broedparen in Nederland: 450 - 700.
  • Bouwt zelf geen nest en broedt meest op oude nesten van de Zwarte Kraai *. Prefereert namelijk vlakke nestkom waardoor hij óp het nest zit in plaats van er ín.
  • Eksternesten ** hebben een diepe kom en worden daarom zelden gebruikt, tenzij de kap is ingestort waardoor de kom minder diep is.

De Boomvalk - Rob Bijlsma blz. 39/40

*) Zwarte Kraai
  • Aantal broedparen in Nederland: 60.000 - 100.000
  • Het nest is een vrij grote ondiepe constructie en wordt hoog in een boom gemaakt. De basis bestaat uit een verzameling van dunne twijgen en dikkere takken, tot een platform in elkaar gevlochten en verstevigd met modder. Zwarte kraaien bekleden de binnenkant van hun nest met zachte materialen als wol, veren, vacht van dieren en gras. Ook afval als papier en ijzerdraad kan in een neststructuur worden aangetroffen.

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/zwarte-kraai

**) Ekster

Eksternesten zijn groot en diep en worden (meestal) in de vork van een tak van een hoge boom gebouwd. Ze zijn ook van boven overdekt tegen predatoren. Verder heeft het nest een verborgen ingang. De takken worden versterkt met aarde en klei en gevoerd met dunne wortels.

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/ekster

 

Nestleveranciers (bron: Takkeling)

Jaar

2015

2016

2017

2018

2019

2020

 totaal

Soort

aantal

aantal

aantal

aantal

aantal

aantal

totaal aantal

 %

Zwarte Kraai

47

39

62

69

50

68

335

 94,10

Raaf

          

1

 1 0,28

Buizerd

2

1

2

 

4

1

10

 2,80

Buizerd of Havik

          

1

 1 0,28

Roek

 

1

1

1

1

 

4

 1,12

Ekster

 

2

 

 

 

 

2

 0,56

Kunstnest

 

2

 

 

1

 

3

 0,84

Leverancier bekend

49

45

65

70

56

71

356

 100%

 

Model Kunstnesten voor Boomvalken Resultaat

Handmatig verplaatst nest

1916

   Succesvol

Martin Lok c.s. (1964 & 1965)

Foto Martin Lok

Succesvol

Leiden 1e jaar

Gré ter Woord (2015)

Foto Garry Bakker

 1e jaar geen succes

Fruitmand Arcadis (2015)

Foto boven: Gemeente Den Haag

In 2020 hangt datzelfde nest er zo bij ! (Werk van kraaien??)

 Geen succes 

Gevlochten door Hein Wilting van de Groene Brigade in Midden-Limburg (2016)

Geen succes

Leiden 2e jaar

Gré ter Woord (2016)

 

2e jaar wél succesvol

(bij een van de drie kunstnesten was inmiddels de bodem er uit gezakt)

Fruitmand Arcadis (2016?)

foto 2020

Rode Kruisplantsoen

 Geen succes en inmiddels onbruikbaar (zie foto)

Fruitmand Arcadis (2016?)

foto 2020

Ieplaan

 Geen succes en inmiddels onbruikbaar (zie foto)

Leiden 3e jaar

Gré ter Woord (2017)

 

 3e jaar ook succesvol

Leiden  (vernieuwd)

Gré ter Woord (2019)

 Succesvol

8 Opgevulde bollenmanden Regelink (2020/2022)

In Duitsland succesvol; bij ons niet!
5 Zelfgemaakte kunstnesten Regelink (2021) Kunstnest Aegonplein 1e jaar geen succes 
(kennelijk nog geheim aantal) Zelfgemaakte kunstnesten Regelink (2022) Er wordt op 'proefgezeten' volgens Regelink 

Relevante links:

Gegevens
Tags: